Kroniek van een boerenleven

Altijd al willen weten hoe boerenkaas gemaakt wordt, wat een maalschap was, hoe voedsel bewaard werd toen er nog geen diepvriezers en supermarkten waren, hoe gras gemaaid werd toen er nog geen trekkers waren? Nog altijd op zoek naar het antwoord op de vraag hoe het precies zit met de 'boekweitmaan', wat de knollen eigenlijk waren waarover je opa wel eens vertelde, wat het woord "drung" betekent, welke klanken kenmerkend zijn voor het West-Veluwse dialect? Nieuwsgierig wat een grupstal precies is, welke vogelsoorten je zoal kunt tegenkomen rond een boerderij in de Gelderse Vallei, hoe die appels in de oude boomgaard ook alweer heetten?

Nu, dan heb ik goed nieuws: vanaf woensdag 19 december ligt het boek Evert en Betje. Kroniek van een boerenleven (ISBN: 9789087881887) in de winkel, een rijk geïllustreerd leesboek/naslagwerk waarin op tal van dergelijke vragen een antwoord te vinden is.

Misschien houd je van sterke verhalen; dan kun je lezen waarom Evert eens uitgescholden werd voor "rotboer"; wat hij deed toen hij een woeste stier aan een touw had en later toen er brand uitbrak; hoe Betje in de oorlog haar fiets uit handen van de Duitsers wist te houden.

Het nieuwste boek van Kees van Reenen vertelt de belevenissen van zijn opa en oma – die ook de mijne konden zijn, ook al vanwege de naam Evert – vanaf hun jeugd in de tijd tussen de wereldoorlogen tot in de jaren na hun trouwen, te midden van de stormachtige ontwikkelingen die het boerenleven na de Tweede Wereldoorlog doormaakte. Evert bracht zijn jonge jaren door op Groot Ravensgoed onder Zwartebroek, Betje op de Lunterse Kleine Voort en daarna met haar familie en later samen met Evert op Groot Butselaar tussen Lunteren en Barneveld. Deze drie boerenhofsteden spelen een belangrijke rol in het verhaal.

Maar het is niet alleen een verhaal over twee families en drie boerderijen, maar het is minstens evenzeer het verhaal van de verandering van het leven van een boer in Midden-Nederland en in zekere zin van het boerenleven in heel Nederland. De herinneringen van Evert en Betje maken deel uit van een veel groter geheel, ook in het boek. Het is een ode aan de harde werkers van toen die de grondslag van onze huidige welvaart legden.

Wie mij een beetje kent weet dat ik altijd op zoek ben naar toepasselijke muziek en ik weet geen nummer dat zo goed het gevoel weergeeft dat in het boek wordt verwoord als Ons durp, van Katinka Polderman. Het had evengoed kunnen gaan over een dorp in de Gelderse Vallei, in Noord-Brabant of Zuid-Holland als over het Zeeuwse 'Sgrabbekaarke', want het verhaal is overal hetzelfde, en daarom is ook een groot deel van het boek herkenbaar voor iedereen die iets met vroeger, boeren, cultuur, natuur of landschap heeft. Mét alle armoe en ellende verdwenen ook de gemeenschapszin en tal van oude ambachten, verarmden de natuur en het landschap.

’t Is ier prachtig – voe oe lank?

Ze bouwe mè en gae d’r gank;

een nieuwe wijk an d’n durpsrand.

De bômen an de weg, die moste plat,

de zwaelmen è d’r tied ‘ehad

en Goes kom aolmè dichterbie…

En dan, terugkijkend, het slotrefrein:

En langs de dreven van mien vaoder

zag ik de meidoorn’aegjes stae.

Ik was een kind - oe kon ik wete

a dat voegoed verbie zou gae?