Orgaandonatie

Organen doneren, na je dood – wel of niet doen? Dat is de vraag die in de afgelopen jaren aan elke volwassen Nederlander is gesteld. Heb jij al een beslissing genomen? Mag er uit jouw dode lijf straks een long, nier, lever, hart of wat dan ook (hersenen?) gehaald worden voor iemand die het hard nodig heeft?

In 2012 publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gegevens van een onderzoek uit 2010 waaruit bleek dat ruim de helft van de bevolking koos voor donorschap; slechts een tiende gaf aan geen orgaan of weefsel te willen afstaan. De overigen wisten het nog niet of lieten de beslissing over aan anderen.

Twee weken geleden maakte het CBS gegevens bekend van de spreiding van het percentage orgaandonoren per gemeente in Nederland. Wat bleek? Behalve dat van degenen die in 2010 een duidelijke ja- of nee-mening gaven er nog steeds velen die mening niet hebben laten registreren (60%, in Zuid-Holland en Flevoland ruim 63%), geven de cijfers aan dat er een omgekeerd verband bestaat tussen kerkgang en orgaandonorschap. In grote lijnen – er zijn natuurlijk flinke schommelingen – tellen de gemeenten met de meeste kerkgangers de minste orgaandonoren. Terwijl het gemiddelde aantal geregistreerde donoren rond de 25% ligt, is dat voor het Noord-Brabantse Goirle 33% en voor Urk slechts 8%. Dat wil nog niet zeggen dat Urkers een verklaarde tegenstander zijn van orgaandonatie, want 77% staat niet als ja'er of nee'er geregistreerd. Wel is het opvallend dat vooral in de rooms-katholieke streken het aantal donoren hoog is. Wat daar de oorzaak van is durf ik niet te zeggen; maar voor de protestantse kerken kan ik me er (als protestant) wel iets bij voorstellen: hoewel het belangrijkste argument vóór donorschap, namelijk naastenliefde, door iedereen van belang wordt geacht, vrijwel ongeacht levensbeschouwing, wordt het belangrijkste tegenargument, namelijk eerbied voor het door God geschapen lichaam, lang niet door iedereen gedeeld.

Van het onderzoek in 2010 was er tegenover 10% die geen orgaan wilde afstaan slechts 5% die geen orgaan wilde ontvangen. Het verschil was het grootst bij moslims en het kleinst bij 'Gereformeerden'.

Er zijn dus meer mensen die indien nodig een donororgaan willen ontvangen dan die er één of meer wil afstaan; in 2010 63 tegenover 54 procent. Mag ik voor het gemak de betreffende 11 procent, die wel een orgaan wil ontvangen maar niet afstaan, aanduiden met de term "egoïsten"? 11%, maar als het erop aankomt waarschijnlijk nog veel meer; want stel je voor: je heb aangegeven geen donor te willen worden; dan krijg je een ernstig ongeluk en je lever wordt onherstelbaar vernield, het enige dat je leven nog kan redden is een levertransplantatie – zou je "ja" zeggen? De kans is vrij groot, maar dat betekent wel dat je óf je beslissing over orgaandonatie moet herzien, óf dat je word ingedeeld bij de categorie "egoïsten". In het eerste geval kun je je dan wel afvragen hoe principieel die beslissing is.

Moet je dan wel of niet organen afstaan? Mijn mening is: nee. Je lichaam is uniek. Natuurlijk is God als Hij eens de doden opwekt in staat er ondanks ontbrekende organen weer een compleet lichaam van te maken – zelfs van verbrande, verscheurde en door de vegetatie opgenomen lichamen, al heb ik geen idee hoe – maar je moet Hem niet tegenwerken, zou je kunnen zeggen; vooral echter vind ik het getuigen van weinig respect voor de natuur en de Schepper om in een dood lichaam te snijden. Jawel, het past in de moderne tijd van genetische manipulatie en kunstorganen – maar daar ben ik dan ook faliekant tegen. We zijn al veel te ver bij de natuur vandaan geraakt en denken ongestraft met haar te kunnen sollen. Over arrogantie gesproken. De mens is niet langer rentmeester maar dictator. Ondanks de goede argumenten die er te geven zijn ten gunste van orgaandonorschap zie ik dat ook in dit licht: onethisch gerommel met unieke schepselen.

Maar vervolgens moet je dan ook wel consequent zijn: Geen organen geven? Geen organen aannemen. Zelfs als je in levensgevaar verkeer. Daarom is het ook belangrijk je beslissing vast te leggen als je gezond ben, want wat moet er van terechtkomen als je als demente of ernstig zieke nog over zo iets wezenlijks moet besluiten? Kort en goed is dit mijn oproep: wees een held met respect voor de schepping, en zeg "NEE".