De kleuren van de week

Synesthesie

zondag

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

Er bestaan mensen voor wie de dagen een bepaalde kleur hebben; misschien de bovenstaande, misschien een andere*. Ook maanden worden soms met een bepaalde kleur geassocieerd, of letters, of cijfers:

1             2             3             4             5             6             7             8             9             10

Dit is een voorbeeld van synesthesie: koppeling of vermenging van zintuigen. Dit is iets dat gebeurt in de hersenen. Bij kleine kinderen zijn in de hersenen nog allerlei dwarsverbanden tussen verschillende hersendelen aanwezig die later verdwijnen omdat ze niet nuttig (zouden) zijn. Volgens de theorie blijven bij synestheten enkele van deze verbindingen bestaan. Of het zou kunnen dat bepaalde informatie in de hersenen op een 'verkeerde' manier wordt teruggekoppeld. Het gevolg is dat letters en cijfers worden waargenomen met een bepaalde kleur of dat die kleur er op meer indirecte wijze mee wordt geassocieerd. Of dat muziek een bepaalde kleur heeft; niet alleen de figuurlijk bedoelde klankkleur van de instrumenten, maar meer dat de klanken letterlijk bepaalde kleuren voor de geest roepen. Zo moest de Hongaarse componist Liszt tijdens een repetitie het orkest soms toeroepen: "Wat meer blauw in deze episode, alstublieft!"

Er bestaan echter ook allerlei andere vormen van synesthesie, die niets met kleuren te maken hebben. Zo hebben voor sommige synestheten dagen, maanden of getallen een bepaalde positie in de ruimte. Voor anderen zijn de cijfers mannelijk, vrouwelijk of onzijdig. Voor weer anderen zijn de letters van het alfabet of de dagen van de week even of oneven. Vaak heeft een persoon met synesthesie meerdere van deze associaties.

Er zijn maar weinig mensen die synesthesie kennen. Hoewel de vroegere schatting van één op de twee- tot vijfduizend een onderschatting lijkt, heeft toch hooguit één op de twintig mensen één of andere vorm van synesthesie. Voor sommigen hebben de dagen bijvoorbeeld geen unieke kleur, maar zijn alleen donker of licht; of auto's hebben een gezichtsuitdrukking. De meesten van hen zijn tevens hooggevoelig, hoewel omgekeerd lang niet altijd opgaat – ongeveer één op de zes mensen kan gerekend worden tot de hoogsensitieve personen (hsp's) – en het verbaast me niet als er een verband tussen deze twee eigenschappen bestaat: een hgp (hsp) is bovengemiddeld gevoelig voor zintuiglijke indrukken en kan dus vaak scherp waarnemen maar kan slecht tegen een overmaat aan prikkels.

O ja, mijn mening. Wel, deze: synesthesie is een waardevolle eigenschap. Ze geeft grauwe dagen kleur.

* Het kan bijvoorbeeld ook zo:

zondag – maandag – dinsdag – woensdag – donderdag – vrijdag – zaterdag

… maar dat heeft minder met synesthesie van doen