Waarom is taalvaardigheid dan zo belangrijk? Ik noem u drie
redenen:
- Begrijpen en begrepen worden. Taalregels dienen een doel. Zo meteen geef ik een paar voorbeelden van hoe onduidelijk het kan worden als je de regels niet goed beheers. Vaak gaat het om grammatica (woordkeus).
- Intelligent overkomen, domoren en bedriegers ontmaskeren. Kwaadwillenden die je, via een aanbieding op het internet of een berichtje in je digitale postvak, geld willen aftroggelen, kun je meestal herkennen aan hun gebrekkige Nederlands. In een bericht dat echt van de bank afkomstig is zul je lang moeten zoeken om ook maar één foutje te vinden. Vaak gaat het om spelling (letterkeus).
- Orde en regelmaat houden het leven op hun manier prettig overzichtelijk. Je zou zelfs kunnen denken aan schoonheid, zij het een subjectief aspect daarvan. Vaak gaat het om uitspraak (klankkeus).
Goed, de voorbeelden.
bij 1:
-
Een varken eet
liefst… twee tot drie kilo voer per dag? Nee, een varken eet liefst patat.
(Bedoeld is "maar liefst".)
-
Wat is er leuker
om... Geen idee hoe deze zin verder moet.
-
U zal duidelijk
zijn… ("Het zal duidelijk zijn voor u"; anders moet je zeggen:
"U zult duidelijk zijn")
-
Je moet je niet
drukker maken als dat nodig is. (Anders: "Je moet je niet drukker
maken dan nodig is"; tenzij je
Veluws wil praten, dan kun je rustig zeggen "as".)
-
Dirk gaat verder
als Henk. (Blijkbaar verandert Dirk van naam. Anders ook hier "dan".)
-
Maar niet nadat we
gegeten hebben. Dus vóór het eten, al krijg je de indruk dat bosjes mensen
willen dat er begrepen wordt: na het eten. Maar dan zou je moeten zeggen:
"niet dan nadat".
-
“We kunnen het feestje wel buiten houden, mits het regent.” Leuk, een feestje in
de regen. Veel mensen kennen echter het verschil niet tussen "mits"
en "tenzij". Je zou de taalkundigen de kost moeten geven die zeggen:
“Taal verandert; als veel mensen een bepaalde fout maken wordt die op den duur
juist, en daar is niks mis mee.” Dan gaan mensen schrijven “We kunnen niet
instaan voor de aanwezigheid van fouten” – wie snapt dan nog wat bedoeld wordt?
Taalregels zijn nuttig.
-
Het Europees
sociaal model wordt letterlijk de grond in geboord. Deze zin moet je niet
letterlijk nemen.
-
Binnen nu en
vijf minuten. Zie mijn uitweiding hierover.
-
Hij praatte over
het eerste effect van de klimaatverandering die zichtbaar werd in Nederland.
Zo gezegd werd de klimaatverandering zichtbaar, wat merkwaardig is; anders moet
je zeggen "dat" i.p.v.
"die". Ook moet je hier een komma overwegen.
-
Het nieuwe plan
is moeilijk voor te stellen. Hoezo? Kun je er geen vergadering voor
beleggen? Of bedoel je misschien "is moeilijk je/ zich voor te stellen"?
-
Het meest mooie
voorstel. Zulke taal slaan bijvoorbeeld rappers uit, naar analogie van het
Engels. Een taalkundige pleitte er zelfs voor bij vergrotende trap altijd
"meer" te gebruiken i.p.v. "-er(e)" en bij overtreffende
trap "meest" i.p.v. "-st(e)". Dat wordt dan lastig voor de
timmermansstagiar als zijn leermeester hem opdraagt: “Haal meer goede schroeven.”
-
Voorzitter: ,,Dan is nu het woord aan de Partij voor de
Dieren. Maar die zijn niet aanwezig.”
Wissel niet zomaar enkel- en meervoud om.
bij 2:
-
“Wat niet weet,
wat niet deert.” Iedereen begrijpt de spreker, maar wie zegt “dat niet
deert” geeft toch blijk van grotere intelligentie of althans een groter
taalinzicht.
-
"Hun vinden
de vrouw wiens naam ze kennen belangerijker als de gene wiens naam ze jouw niet
vertelt hebben. " Wie zulke dingen schrijft zal moeite hebben een baan
op HBO-niveau te vinden.
-
"Thans
verzoeken wij u vriendelijk om dringend het openstaande bedrag te betalen.
" Wie onze taal een beetje beheerst begrijpt dat de schrijver van deze zin
een oplichter is en zal niet in de val trappen.
Bij 3:
-
"bechijpen",
"pochamma", "chappig", "choot chasveld" – ben ik de enige
die zulke brouwsels lelijk vindt klinken? (En ook een beetje dom.)
-
Aansluitend daaraan schreef ik eerder al iets over de Gooise of Amerikaanse 'r'.
De conclusie laat ik verder aan u over.
