Volgens de vorige week besproken Oswald Spengler eindigt de tijd van de democratie rond de millenniumwisseling. Nu, wat dat betreft hebben we uitstel van executie gekregen. Maar betekent uitstel ook afstel? Hoogstwaarschijnlijk niet.
Om een goed werkende democratie mogelijk te maken moet voldaan zijn aan een aantal voorwaarden. De twee voornaamste zijn de volgende. Ten eerste moet er een basale samenhang zijn in een samenleving. Ten tweede moet de samenleving een zekere gezamenlijke moraal bezitten. Godsdienst kan een goede leverancier zijn van een de(r)gelijke moraal; "godsdienst heeft een temperende werking", aldus professor Andreas Kinneging, want godsdienst maakt je gericht op het belang van de gemeenschap. Een derde randvoorwaarde die Hans Frinsel noemt in het tijdschrift De Oogst is godsdienstvrijheid.
Wie zijn ogen openzet ziet hoe deze drie fundamentele voorwaarden langzaam maar zeker worden uitgehold en ondergraven in een decadente samenleving die trekken vertoont van de nadagen van het Romeinse Rijk, de laatste fase van de Antieke cultuur. Verregaande individualisering maakt van de maatschappij (een maetscap was een vriendengroep) een vormeloze massa, een kenmerk van Spenglers "wereldstadfase". De gezamenlijke moraal is ver te zoeken, steeds verder eigenlijk. En ook de godsdienstvrijheid raakt steeds meer in het gedrang – lees de kranten. Een gevaar voor alle democratie is een "tirannie van de meerderheid". West-Europa wordt bedreigd door een dictatuur van de seculiere meerderheid.
Democratie heeft belangrijke nadelen. Ik zou nog kunnen noemen het gevaar dat een democratische regering belangrijke, maar impopulaire maatregen kan mijden om niet straks door de kiezer gestraft te worden. Maar alles bij elkaar is democratie misschien nog wel de beste van de 'kwaden'; met de woorden van Winston Churchill: "Democracy is the worst form of government except for all those others that have been tried." Dus we hebben weinig reden om het einde van de democratie met verlangen tegemoet te zien.
En als de democratie eindigt, wat krijgen we dan? Volgens Spengler weer een soort despotisme, dictatuur, voor een eeuw of twee.
Dat lijkt misschien erg vergezocht; wie ziet dat in onze tijd gebeuren? Maar er is nóg een ontwikkeling, die misschien wel het einde inluidt van de cultuurcycli waaruit de wereldgeschiedenis tot nu toe heeft bestaan, en wellicht het begin van het einde van de hele wereldgeschiedenis, en dat is de globalisering die werkelijkheid wordt dankzij de moderne massacommunicatiemiddelen. Bovendien zijn er volgens velen wel degelijk tekenen die erop wijzen dat een dictatoriale wereldheerschappij voor de deur staat, een gebeuren dat de Bijbel reeds schijnt te voospellen – een voorspelling die de jongeren onder ons wellicht nog zullen zien uitkomen. Het "land van de ondergaande zon" zal zijn naam waarmaken.
Je sluit de ogen voor de tekens aan de wand.
Je dooft de pot en wil het ook niet weten, want…
Avondland
Geen opmerkingen:
Een reactie posten