Engelse ziekte bedreigt volksgezondheid

Uitgebannen gewaande ziekte neemt epidemische vormen aan

VEENENDAAL - De Engelse ziekte is teruggekeerd in Nederland. Deze ziekte, die als vrijwel verdwenen werd beschouwd, is in een nieuwe vorm weer opgedoken. Inmiddels is een groot deel van de Nederlandse bevolking met het virus besmet, zo blijkt uit onderzoek.

besmettelijk

Engelse ziekte vormde vroeger vooral een probleem onder de arme bevolking en werd veroorzaakt door gebrek aan vitaminen en mineralen. Door verbeterde voeding en levensomstandigheden is de kwaal vrijwel verdwenen uit Nederland. De laatste tientallen jaren is een andere vorm van de ziekte echter aan een opmars bezig. In tegenstelling tot de oude vorm van Engelse ziekte (EZ) is de nieuwe vorm zeer besmettelijk. Bovendien lijken alle lagen van de samenleving vatbaar te zijn voor het EZ-virus. Deskundigen denken dat als er geen maatregelen worden genomen deze kwaal binnen afzienbare tijd zal uitgroeien tot een ware epidemie.

verschijnselen

In tegenstelling tot de 'oude' wordt de 'nieuwe' EZ veroorzaakt door een virus, dat de geestelijke vermogens, in het bijzonder de zogeheten verbale intelligentie, vermindert.

Een belangrijk symptoom is het invoegen van spaties binnen een woord, een uiting van het verliezen van het inzicht in samenstellingen. Zo schrijft een met het EZ-virus besmet persoon het woord "blindengeleidehond" vaak als "blinde geleide hond". Hoe veelvuldig dit verschijnsel reeds voorkomt blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat Nederland sinds kort geen Rijksmuseum meer heeft, maar een persoonlijk museum van een zekere Rijk, "Rijks Museum".
Een ander verschijnsel dat een besmetting vaak vergezelt is een overmatig gebruik van Engelse leenwoorden, al dan niet vernederlandst; dit is een uiting van verminderde uitdrukkingsvaardigheid in de eigen taal. Een gezond persoon gebruikt (Engelse) leenwoorden alleen als er voor een begrip geen Nederlandstalig woord bestaat; een met het EZ-virus besmet persoon gebruikt ze vaak in plaats van goede Nederlandse woorden. Zo heeft iemand met EZ het over "connecten" in plaats van "verbinden", over "claim" in plaats van "eis" of "bewering" en over "handyman" in plaats van "klusjesman".
Als derde EZ-symptoom wordt genoemd het verlies van inzicht in plaatsing van het weglatingsteken aan het einde van een woord. Zo wordt "Mariens huis" geschreven als "Marien's huis" en "baby's" als "babies".
Ten slotte een symptoom van een EZ-besmetting in gesproken taal: de zogenoemde "Gooise r", eigenlijk een Amerikaanse 'r'.

behandeling

Met name taalkundigen maken zich zorgen over de gevolgen van een EZ-epidemie voor zowel de Nederlandse taal als de Nederlandse bevolking. Er bestaan verschillende inititatieven om de verdere verspreiding van de kwaal een halt toe te roepen, zoals de stichting S(ignalering)O(njuist)S(patiegebruik), het boekje Funshoppen in het Nederlands en woordenlijsten op het internet, maar die lijken het grote publiek nog nauwelijks te bereiken.

Mogelijk zijn maatregelen van overheidswege nodig om de bewustwording te bewerkstelligen die nodig is om mentale weerstand op te bouwen. Dat laatste is volgens deskundigen het belangrijkste wapen in de strijd tegen het EZ-virus, naast een – daarmee verband houdende – versterking van de positie van de Nederlandse taal.