Israël en de Bijbel
Wat zijn Joden? Die vraag stellen lijkt een open deur
intrappen, want iedereen weet toch wat Joden zijn; maar het blijkt
gecompliceerder.
Om te beginnen: een jood (zonder hoofdletter) is een
aanhanger van de joodse godsdienst, van ultra-orthodox tot liberaal; een Jood
(met hoofdletter) is iemand uit het Joodse volk. Vooral dat laatste kan
ingewikkeld zijn, want hoe stel je vast of iemand tot een bepaald volk behoort?
Heeft zo iemand een bepaald stofje in zijn bloed, of een bepaald gen? Dat
laatste lijkt, verrassend genoeg, inderdaad op te gaan voor één Joodse familie,
de afstammelingen van de vroegere priesterklasse, van wie velen de achternaam
Cohen dragen. Er schijnt namelijk een Cohen-gen te zijn. Fascinerende materie,
maar het voert te ver daar nu op in te gaan. Ter zake is dat de meeste Joden
niet als zodanig biologisch te herkennen zijn.
De geschiedenis van de Joden begint in de Hebreeuwse Bijbel,
de Tanach (het Oude Testament van de christenen). Vader Avraham, die door God
uit Oer weggeroepen wordt naar Kena’an, het beloofde land. Zijn kleinzoon
Ja’aqoov die vader werd van twaalf zoons die het twaalf-stammenvolk Jisraëel
zouden gaan vormen en na slavernij in Egypte naar het Beloofde Land trokken (de
Uittocht, Exodus, rond 1450 v. Ch.). Daar overwonnen ze de toenmalige bewoners,
op o.a. de Filistijnen na, wat hen later nog duur kwam te staan: de koningen
Sja’oel en Davied hebben heel wat oorlog moeten voeren met deze vechtersbazen;
de kuststrook waar de Filistijnen woonden – de stedenbond van Asjdoodh, Gazaa,
Asjkeloon, Gath en Ekroon – werd nooit aan Jisraëel toegevoegd, hoewel het
onderdeel uitmaakte van het door God Jahveh beloofde land.
Door ongehoorzaamheid aan Hem echter werden ze eeuwen later
uit het land Jisraëel verdreven en alleen de grote stam Jehoeda en de kleine
stam Beenjamien keerden terug en gingen uiteindelijk Joden heten. Nadat de
Romeinen in 70 na Christus de hoofdstad Jeroesjaleem verwoestten werden de
Joden verstrooid over de hele wereld.
Joden hielden uitzonderlijk zorgvuldig vast aan hun
tradities, wat een belangrijke oorzaak is voor het wonderbaarlijke gegeven dat
er nog steeds Joden bestaan (ammonieten bestaan nog slechts als fossiel;
Moabieten, Edomieten, Etrusken, Bataven en vele andere volken lijken van de
aardbodem te zijn verdwenen). Desondanks vermengden ook Joden zich met andere
volken, waardoor een Duitse Jood blond kan zijn, de Ethiopische Joden (Beta
Israël) donkerhuidig zijn en de Indische (Benee Menashe) uiterlijk niet zijn te
onderscheiden van andere Indiërs. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vele
Joden hun tradities zijn kwijtgeraakt en alleen uit overleveringen nog weten
dat ze van Jisraëel afstammen; dat is het geval in streken waar veel Joden
wonen, zoals Oost-Europa, maar ook in streken waar je ze misschien niet zou
zoeken, zoals vele plaatsen in Afrika. Zo wonen in Zuid-Afrika en omgeving de
Lemba’s, die afstammen van de priesterstam Levi; in Nigeria de Ibo’s (Igbo),
die zeggen te behoren tot de stam Gad; in Ivoorkust woont (een deel van) de
stam Dan, daarheen voor het oprukkende islamisme gevlucht vanuit Jemen.
Door oorlog en vervolgingen waren de meeste Joden uit het
beloofde land – het gebied tussen de Middellandse Zee, de Jordaan, Egypte en de
Eufraat – verdreven, maar toen in de negentiende eeuw het zionisme op gang
kwam – genoemd naar Tsion, de heuvel waarop het oude gedeelte van Jerusjalajiem
(Jeruzalem) is gebouwd – keerden steeds meer Joden terug om in wat toen
Palestina heette een nieuw bestaan op te bouwen. Soms wordt hiertoe een beroep
gedaan op de Bijbelse landbelofte – Jahveh heeft door de profeten beloofd het
land na ballingschap weer terug te geven aan Zijn oude volk – maar het zionisme
was een seculiere beweging. Was, want het zionisme als ideologische beweging is
dood, zo betoogt prof. dr. Willem Ouweneel; wat rest is voortschrijdende
Amerikanisering. En het land is niet van mensen, maar van God.
Sommige orthodoxe Joden zijn daarom tegen een Israëlische
staat: alleen de Masjiach (Messias) komt het toe de profetische beloften in te
lossen en een nieuw Israëli(ti)sch koninkrijk te stichten. Of zij daarin gelijk
hebben is een moeilijke kwestie, maar Bijbels gezien kunnen de profetische
beloften pas worden vervuld als Jisraëel zich bekeert. Religieuze joden vormen
nu in Israël een – zij het invloedrijke – minderheid en Messiasbelijdende joden
worden zelfs achtergesteld. Misschien begrijpelijk gezien de slechte
herinneringen aan het christendom, maar de bekering van Jisraëel waarover ook
de apostel Sja’oel (Paulus) spreekt lijkt zo nog ver weg. De profetie van
Ezechiël 37 is hooguit vervuld tot het stadium van een menigte lijken. Maar dat
kan veranderen. Het aantal Messiasbelijdende joden groeit; en Netanjahoe riep
onlangs op de Bijbel te bestuderen: “Hiervoor moeten we ons enorm inspannen.
Het is de reden waarom we hier zijn, waarom we zijn teruggekeerd en waarom we
hier zullen blijven.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten