,,Wat zei je?”
,,Boônestaokzaod.” Oftewel: Luuster dan beter! Of: Bemeui
je mit j’neige!
Dit kan alleên in ’t Veêluws, waant in ’t Hollaands is de v’rleeje tied van "zèggen" niet ‘tzelfde as de tegewoordige tied van "zeien".
Een week of wat ‘eleeje havve ’t over onv’rtaolbaore woorde in een heêle kwak
taole. Mer bie onv’rtaolbare woorde kun je evegoed denken an streektaol. Waant
in een ‘dialect’ (zoas ze ‘t hete) zitten woorde die je in de staandaordtaol
nie trugvienen, veur dinger waorveur of ’t eigelijk best haandig wezen zou um
d’r een naom veur te hên. Kiek n’r ons Veêluws (’t West-Veêluwse dialek). Zo
mer wat veurbeelde. Ik geef ’t Veêluwse (Barreveldse) woord en p’rbeer um een
Hollaandse v’rtaoling d’rbie te v’rzinnen.
§
bestreekselen een loer draaien
§
gaoperd nieuwsgierig mens
§
haanden goed in de hand liggen
§
vreeën de omheiningen nazien
§
gaonderig graag en vaak uitgaand
§
podden te veel kniezend in huis
zitten
§
verpodden ziek worden door te veel
kniezend in huis zitten
§
verspochten door vocht uitslaan met weerplekken
§
jutteren (los)rammelen van iets dat
slecht vast zit
§
gups twee handen vol (in een
kommetje gehouden)
En dan de uutdrukkings die-ve hier kennen. Veur "een
beetje veel" zeggen wulie: "An de veule kaant" of "veulachtig".
Net iets aanderst. En hoeveul uutdrukkings wulie beveurbeeld hen veur as 't
regent:
-
Gien rege van beduui.
-
Daor regent 't weer heên!
-
't Is slördig weer.
-
't Regent neindig.
-
't Houdt op mit zachjes regenen.
-
't Regende en niet zo zeut.
Mer 't aordigste vien 'k haost nog wel… sja, hoe zèg je da?
Zukke vaste anvullings as een aander een opmaarking maokt, of die je geliek
zelf mer zèggen:
o “Krek
pas…” – “… hooi op, koe doôd.”
o “A'k
't al nie 'edocht ha…” – “… de kiep niks aarg dik, en mer êên kuuk.”
o “As-t-ie
de gang mar het…” – “… zei de boer, en hie ging op een doôd peerd zitten.”
o “Aarg
geschrouw, mer weinig wol…” – “… zei de boer, en hie had ’t vaarken onder ’t
mes.”
Noe snap jie wel wurrum of ’t zo’n iezige zund is dat de
jongeluu d’r eige dialek nie meer leren. Waant wat veur ’t Veêluws waor is, is
evezogoed waor veur alle streektaol. En van een paor weken-‘eleje weet je
mêschiejn nog wel wat die buutelaandse keêl zei: Wie z’n
moerstaol kwietraokt, die raokt z’n ‘identiteit’ kwiet. En da’s nie best, mer
da’s wavve op ’t heden overal gebeuren ziejn. Hoe komt ’t dat ’t zo
laang duurt veurdat de jonges en deres volwasse bin, ’t mêschiejn wel nooit
wörre? Onder aandere deurdasse d’r wörtels kwietraoke, en daormee d’r eigenheid.
Durum nog êên keer, veur de jongeluu die d’r moerstaol al v’rgete bin:
Herontdek je wortels
en je vind je identiteit.