maandag 25 februari 2013

Hoe lang houdt het modernisme het nog uit?

In Schaduw van de werkelijkheid komt een aanhaling van Godfried Bomans voor, die in 1977 het volgende opmerkt:

De slinger is door het dieptepunt van het materialisme heengeslagen en de verschijnselen om ons heen worden met de dag geheimzinniger. We weten niet eens meer wat materie is. (…) En zoals de microcosmos zich steeds meer vernevelt, zo versluiert ook het heelal zich boven onze hoofden. Naarmate de wetenschap verder dringt, wordt de wereld steeds raadselachtiger. Wie de onderzoekingen van Whitehead, Hoyle, Russell en Eddington volgt, waant zich in een nieuwe mystiek. De toon van deze geleerden wordt ook steeds behoedzamer, alsof zij een tempel binnengaan. Er komt een huiver over de wereld. Wat uit deze rilling geboren wordt, valt niet te zeggen.

Niet alleen in de wereld van de natuurwetenschap is deze verandering merkbaar. Met de wijsbegeerte zijn we beland in het postmodernisme, waarin niets meer zeker is, en de betrouwbaarheid van de rede en ons waarnemingsvermogen al helemaal niet. Meditatietechnieken, oosterse godsdiensten, spiritisme en wat dies meer zij, worden ontdekt door een groeiende groep mensen. Goed, dat gaat om de mensen met een hoog EQ of SQ, maar het komt steeds dichter bij de minder gevoelige standaardmensen.
De geschiedenis herhaalt zich. Op de Verlichting volgt de Romantiek, op het modernisme volgt het postmodernisme. Het is dat soort noodzakelijke golfbeweging dat Bomans vergeleek met een slinger(uurwerk). In reactie op een eenzijdige werkelijkheidsbeschouwing volgt een andere eenzijdigheid. Om de scheefhangende boot in evenwicht te brengen lopen enkele vernieuwers van bakboord naar stuurboord, maar geleidelijk wordt hun voorbeeld door steeds meer mensen gevolgd, tot uiteindelijk de hele groep aan stuurboord staat en de boot weer even scheef hangt als voorheen, wat na verloop van tijd een beweging richting bakboord tot gevolg heeft. En de signalen dat onze tijd het verstand over- en het gevoel onderwaardeert worden steeds duidelijker en de roep om een einde aan de alleenheerschappij van het materialisme – de leer die stelt dat alles, ook geestelijke aspecten van het leven, bestaat uit materie, levenloze stof en dat zodoende de hele werkelijkheid verklaard kan worden in natuurwetenschappelijke termen – klinkt hoe langer hoe luider. Het begin van de verandering tekent zich al af.

Maar… het vreemde is dat dit proces al zo'n veertig jaar geleden begonnen is en nog steeds niet doorzet.
Als mijn door observatie en logisch nadenken gevormde intuïtie me niet bedriegt, ligt de oorzaak hiervan in een kracht die de geschiedenis in tegengestelde richting stuwt, een proces van eeuwen dat uiteindelijk de ondergang van de westerse cultuur zal bewerkstelligen.
Een belangwekkend onderwerp voor de volgende keer.

dinsdag 19 februari 2013

Streektaol

,,Moi.”
,,Heui.”
,,Goeie morge.”
,,Moarn.”
,,Morrègè, luikes.”
,,Hé, is dat bie joe ook zo, dat ‘t jonkgoud al moar minder plat proat?”
,,Aarger nog: bie ons praote de ouwere de streektaol al lang nie allemaol meer, um mer te zwiege van de jongeluu. Hooguut een mengseltsje. Zund eigelijks.”
,,Jah. Bie oans in Zeêland gae ’t nog wè, mè ok ier wor ’t minder. En oe stae ’t in Friesland?”
,,It Frysk is gjin dialekt, mar in taal. Dat is logysk, want it wie al de taal fan de âlde Friezen, yn ‘e tiid fan ‘e âlde Germanen. Folle letter kamen de Franken en de Saksen yn it lân en fan harren stamme de Nederlânske dialekten eins ôf.”
,,Wilste noe eigelijk zaage dat ’t Limburgs doarum ging zelfschtandige taal is?”
,,Ja, krekt, it is neat mear as ien fan de Frankyske dialekten. En yn in part fan Limburch wurdt sels in Saksysk dialekt praat.”
,,Dat gilt och vur Friesland.”
,,Da klopt, dus da zei êlemaele niks. Mè laete me gin eibel daerover maeke, wan me wete da de Friezen koppig bin, dus gunne me Bouke z’n taal en oans ieder z’n dialect. Twi talen lieke me genoeg voe een land as Nederland.”
,,Houveul dialecten binnen der wel nait?”
,,Veul.”
,,Mar jonges, is ‘t jullie ook opgevalle datter de leste tied evezogoed hoe langer hoe meer andacht liekt te komme veur streektaole?”
,,Dat è me an de Tukkers te danken mie uldere rampestampmeziek…”
,,Mèr och televisie-luuj, journaliste en zoe zunt doavör geïnteresseert.”
,,Zekerwoar. Want al dij losgesloagen nijmoodse mensen goan weer zuiken noar heur worrels, en zo kommen ze weer oet bie heur geboortegrond, mit zien biezundere omgeven, streekprodukten, cultuur en toal.”
,,Loat ver hoape dat dat hilpt um de schtrieëktale vör ’t oetschtèrve te beschèrme.”
,,We hoeven ‘t niet te laote bie hope, waant we kunnen um te beginne onze kiender tweetaolig groôtbrenge, zodasse d’r eige taol grondig kenne veurdasse op school komme.”
,,En ineêns voorlôpe op are guus die a nie wete wat a een dulve ís, een puut of een roenkel, of wat a "onstrant" betêkent of  "snokke".”
,,Of "fokseln", "wiereg" of "gramieteg", en al net zo min wat bèrgoud is, of de schuddelbaank of een til.”
,,En ze hên vast nog nooit geheurd van "lobbe", "boesterig" of "smirke" en ze snappe niet waor of je ‘t over het as je zeit dat ze d’r kleer krang an hên. En wie mot de kiender lere wat krupers bin, wat een wirve is, of haozebrôôd, of de akkerman?”
,,En went ver ze gee Limburgs mie liere da weete ze neet ins mie wat unne telder is, of de wichter, of wat ver noe eigelek dunt went ver an ’t vlemme zunt of an ’t kalle.”
,,En wa fan bûten Fryslân wit wat "rinne" betsjut, of "boppe"? Likemin as dat se witte wat in kaai is of in tût, in stikelbaarch of in hynsteblom.”
,,En Petronella, jie bin schooljuffrouw. Besteej jie d’r in de klas andacht an?”
,,Jah, zovee meugelijk. Eigelijk motte aolle lessen in ’t Nederlands ‘egeve worre, mè di trok ‘k me van eigens niks van an. Alleêne de taallessen doe ‘k in ’t Nederlands.”
,,As it dy slagget...”
,,Beljaet, ’t Zeêuwse accent raek ‘k noait kwiet. En dat wil ik ok nie. En zei noe zelf: wat is t’r moaier as ’t Zeêuws?”
,,’t Limburgs.”
,,Frysk fansels.”
,,Hai, der gaait niks boven Grunnen en ‘t Grunnegers.”
,, En jie, Evert? Mô jie nie voe ’t Veluws opkomme?”
,,Hettat nut? Meschiejn vien’k Zeeuws ok wel de mooiste taol. Maar in al geval is Veêluws – of Valleis, of westelik Nedersaksies, net zo je ’t hete wul, de streek waor Saksies, Fries en Frankies bie makaor komme – nog stukke mooier as Staandaordnederlaans.”
,,Om moar te swiegen van 't Engels.”
,,Juust. Mit joe kan ‘k praote.”

maandag 11 februari 2013

Christenvervolging?

Een Wikipedia-artikel over christenvervolging is wel erg misplaatst. Wikipedia is objectief, en christenvervolging is subjectief, ja een waanbeeld, zelfbeklag. Geloof je nou echt dat er plaatsen op de wereld zijn waar je gemarteld of vermoord wordt omdat je christen bent? Allicht niet. Christen zijn is geen misdaad, al is het misschien niet slim, maar dat terzijde.
Kijk naar ons verdraagzame Nederland, want Nederland = tolerant. Iedereen, dus ook christenen, is vrij om naar eer en geweten zijn of haar beroep uit te oefenen, of gewoon z'n ding te doen. Of je nu arts bent, of ambtenaar, of bouwvakker, als je uit geloofsovertuiging iets wel of juist niet wilt doen oogst je alleen maar waardering.
En zo is het in de rest van de wereld ook. Als iemand zich bekeert tot het christendom wordt dat gewaardeerd, of op zijn minst gerespecteerd. Een islamitische gemeenschap ziet een christen als een waardevolle aanvulling, en boeddhisten en hindoes evenzo op hun geloof en een communistische maatschappij ziet hen als een fraaie opfleuring, de krenten in de pap, zeg maar. Nergens verlies je door christen te worden status of maatschappelijke positie, laat staan dat er gevangenisstraf of zelfs de doodstraf op staat.
En zo is het altijd geweest. Christenen zijn als burgers altijd zeer gewaardeerd. Het spreekt vanzelf dat het christendom ten tijde van het Romeinse Rijk niet zo hard groeide door onderdrukking, maar juist door toejuiching en aanmoediging.
Als ik het goed zie komt het hele idee van christenvervolging voort uit een bijbeltekst, een uitspraak van Jezus, die iets gezegd zou hebben in de trant van "zij zullen u vervolgen". Elke bijbelprofetie moet natuurlijk vervuld worden, en om de vervulling van deze profetie te realiseren is het hele complex van mythen over christenvervolging in verleden en heden uitgedacht, compleet met ranglijsten, 'ooggetuigenverslagen' en dergelijke van christelijke organisaties. Volslagen waanzin.

maandag 4 februari 2013

Volg de spelregels

Ik hoor soms zeggen dat christenen niet evangeliserend genoeg zijn. Wat nou, denkt u misschien, nog veels te veel naar mijn zin. Maar dat negeer ik even brutaalweg en vraag me dan hardop af wat de oorzaak van eerstgenoemde uitspraak kan zijn. Is het geloof voor veel christenen gewoon niet belangrijk genoeg om er met anderen over te praten, of zijn ze bang voor een afwijzende reactie, of hebben sommigen misschien al genoeg van dergelijke afwijzende reacties gekregen om nog illusies te koesteren dat het enige zin heeft om ongelovigen van de meerwaarde van het geloof te overtuigen?
Dat laatste valt ook niet mee, moet ik zeggen. Er zijn heus wel christenen, heel wat zelfs, die door het geloof werkelijk gelukkig geworden zijn, voor wie het echt toegevoegde waarde heeft, maar ook de tegenvoorbeelden zijn er, en je kun ook van willekeurig welke andere liefhebberij gelukkig worden, zij het op een ander niveau.
Het grootste verschil zit hem echter in het hiernamaals – en daarover zijn zelden of nooit getuigenverklaringen te horen. Wel hebben christenen uit betrouwbare bron redelijk wat gegevens daarover kunnen vernemen, alsmede de spelregels die gelden in de kosmische wedstrijd waarin mij met z'n allen verwikkeld zijn.
Is er een hemel en een hel? Ik ben overtuigd van wel. Niet erg modieus, hè? Des te groter is de kans dat ik gelijk heb. Of nou ja… het gaat niet om mijn gelijk, maar om dat van een groot deel van de wereldbevolking. En ook dat is op zich niet van belang. Het is overigens een teken aan de wand dat steeds meer christenen vraagtekens zetten bij het bestaan van de hel. Maar het probleem is dat zij niet meer begrijpen waar het om gaat. Het gaat om rechtvaardigheid.
Hier in het Nederland van de eenentwintigste eeuw hebben we makkelijk praten, maar leg je oor eens te luisteren in Zimbabwe, Iran, Noord-Korea, het Spanje van de zeventiende, het Nederland van de achttiende of het Duitsland van de twintigste eeuw, om maar een paar willekeurige voorbeelden te noemen. Grote kans dat je dan overtuigd raak van het belang van een laatste oordeel, waar dingen rechtgezet worden waarop kleine mensen geen invloed kunnen uitoefenen.
Het kan best wezen dat de Opperrechter dan iets andere maatstaven aanlegt dan wij zouden doen, maar vermoedelijk heeft Degene die kien genoeg was om de onmetelijke kosmos uit te denken tot op het niveau van atomen en wie weet hoeveel dieper nog, ook wel nagedacht over de maatstaven voor rechtvaardigheid. Een deel, misschien een samenvatting daarvan, is ooit vastgelegd in de onontkoombare Bijbel. Misschien ben je nog niet helemaal overtuigd,
maar als dit alles wél bestaat
is het voor jou nog niet te laat.
(Dat geldt ook voor jou, Jan.)
Het gaat er alleen om de wedstrijd te spelen volgens de regels van het spel. En verkijk je niet op het kleine zichtbare stukje van de werkelijkheid,
want de hemel is niet hier;
drink dat niet weg met wijn en bier…