of De twaalf elementen van de menselijke geest
De menselijke geest is een zeer ingewikkeld verschijnsel,
waarop de onderzoekende mens desondanks, of juist daarom, tracht vat te
krijgen. Het is inzonderheid de psychologische wetenschap die zich hiermee
bezighoudt. Deze wetenschap, die verscheidene vertakkingen telt, stelt zich tot
hoofdtaak het menselijk gedrag te verklaren door algemeen geldende beginselen
in de menselijke psyche (geest), de menselijke persoonlijkheid (karakter), te
ontdekken.
Eén van de mogelijkheden hiertoe, in feite een
psychoanalytische benadering, hoewel in deze vorm ook in die tak van wetenschap
weinig toegepast, is verdeling in onderdelen. Een opzet.
Bewustzijn
Lichamelijk in-/uitschakelingsmechanisme van alle bewuste
geesteswerkzaamonderdelen
1.
Persoonlijkheid
Bestaat uit twee gedeelten: 1. zelfbewustzijn; 2. karakter:
a. samenhangend met instinct, omvat o.a. moed, ijver, luiheid,
(on)afhankelijkheid, zelfbeheersing, idealisme, voorkeur; b. samenhangend met gevoel,
omvat o.a. gezindheid/ welwillendheid, schaamte, ootmoed, eerzucht,
achterdocht, jaloezie, (on)zekerheid, schuldgevoel (samenhangend met geweten)
2.
Gevoel
Eén van de belangrijke onderdelen van de geest; 1. innerlijk
gevoel, omvat o.a. intuïtie, emotie, hartstocht, liefde, haat, angst, verdriet,
medelijden, heimwee, weemoed, verlangen, depressie, verliefdheid, eenzaamheid,
bezieling (bet. 2); 2. gevoeligheid, omvat o.a. spanning, mensenkennis en het
"zesde zintuig": buitenzintuiglijke waarneming (samenhangend met ziel)
3.
Verstand
Tweede belangrijke geesteselement; gebruikt de hersenen,
omvat denkvermogen, leervermogen, inzicht
4.
Geweten
In werking onafhankelijk, richtinggevend orgaan; deels
aangeboren, deels gevormd
5.
Wil
Duidelijk onderscheidbaar onderdeel van de geest: het
vermogen om keuzen te maken; uitvoerend orgaan, samenhangend met persoonlijkheid,
beïnvloed door gevoel, verstand, geweten. Te onderscheiden
in 1. theoretische wil (veelal werkend op lange termijn, samenhangend met verstand,
geweten) en 2. praktische wil (veelal werkend op korte termijn,
samenhangend met gevoel, waarneming (zintuiglijk))
6.
Sprekers
Uitvoerend denkvermogen (bewuste, onder woorden gebrachte
gedachten), waarschijnlijk bestaand uit drie 'personen': (I). "prima"
(m.n. gevoed door gevoel); (II). "reacta" (vnl. gevoed
door gevoel); (III). "considérus" (m.n. gevoed door verstand)
7.
Instinct
Aangeboren 'gegevensbank', verantwoordelijk voor erfelijk
bepaald gedrag, reacties, vaardigheden; ook karakter
8.
Ervaring
Of Herinnering.
Geestelijk deel van het geheugen, samenhangend met gevoel; verwerking
ofwel opslag van indrukken
9.
Associatievermogen
Door de hersenen werkende koppeling tussen zintuigen en
geheugen
10.
Fantasie
Een gedeeltelijk onafhankelijke bron, in twee onderdelen
bestaand: 1. ideeën en inspiratie ("bezieling" (bet. 1) in abstracte
zin, "ingevingen" in 'concrete' zin), in nauwe samenwerking met gevoel,
onderbewustzijn, verstand en herinnering, alsmede met de
zintuigen (vgl. ook ziel); 2. voorstellingsvermogen (m.n. beeldend
vermogen)
11.
Ziel
Geestorgaan waarmee contact kan onderhouden worden met het
bovenzintuigelijke; in die zin kan de ziel een bron van inspiratie
('bezieling') zijn, zoals de fantasie, maar dan als tussenorgaan voor
invloed van buitenaf
12.
Onderbewustzijn
Waarschijnlijk breed, zowel verstand-, gevoel-,
persoonlijkheids- als geheugenkenmerken behelzend
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
_ _ _
Gemoed
Een enigszins vaag begrip, onder andere en met name in de
betekenis van "tedere aandoeningen" (en dan synoniem met
"hart"), voor de overzichtelijkheid liever onder te brengen onder gevoel
en persoonlijkheid
Hart
Nog breder en dus vager dan "gemoed" en bovendien
(ten onrechte) associërend met het orgaan. Een achttal onderscheiden geestelijke betekenissen in te
delen bij gevoel (3x), persoonlijkheid (3x), verstand (1x)
en ziel (1x)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten